In een recent arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (ECLI:EU:C:2019:402) heeft de Europese rechter bepaald dat werkgevers verplicht een arbeidstijdenregistratie of urenregistratie van hun werknemers moeten bijhouden. Op deze manier is het gemakkelijker bij te houden hoeveel een werknemer precies werkt en vooral ook hoeveel overuren er worden gemaakt. Een en ander om het recht op beperking van arbeidstijden en het recht op pauze- en rusttijden te waarborgen.
Aanleiding
Het arrest betrof een geschil tussen een Spaanse vakbond en Deutsche Bank. De vakbond vond dat Deutsche Bank verplicht moest worden om een systeem in te voeren waarin de arbeidstijden van de werknemers worden geregistreerd. Op deze manier zou kunnen worden nagegaan of Deutsche Bank zich hield aan de vastgestelde arbeidstijden en of zij voldeed aan haar verplichting om informatie over de maandelijkse overuren naar de werknemersvertegenwoordigers te sturen. Volgens de vakbond vloeit een dergelijke verplichting, naast het nationale (in dit geval: Spaanse) recht, voort uit het Europese recht, meer specifiek de arbeidstijdenrichtlijn en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (recht op een beperking van de maximumarbeidsduur, artikel 31 lid 2).
Oordeel van het Hof van Justitie van de Europese Unie
Het Hof van Justitie oordeelt dat een beperking op de maximumarbeidsduur een fundamenteel recht is en dat dit recht inderdaad voortvloeit uit het Handvest. Dit recht is nader uitgewerkt in de arbeidstijdenrichtlijn. Het is een verplichting voor alle lidstaten om ervoor te zorgen dat werknemers ook daadwerkelijk gebruik kunnen maken van deze rechten. De werknemer is namelijk de zwakkere partij in een arbeidsverhouding en er moet dan ook worden verhinderd dat een werkgever deze rechten van de werknemer beperkt.
Het Hof van Justitie overweegt verder dat als er geen systeem is waarmee de werktijd van een werknemer wordt geregistreerd, het niet objectief en betrouwbaar kan worden vastgesteld hoeveel de werknemer precies heeft gewerkt. Andere bewijsmiddelen als e-mails of getuigenbewijs zijn daarvoor minder geschikt, aldus het Hof van Justitie. Daarmee is het erg lastig voor werknemers om hun rechten af te dwingen.
Als een nationale regeling van kracht is waarbij geen verplichting geldt om een voor die vaststelling benodigd instrument te gebruiken (zoals een arbeidstijdenregistratie of urenregistratie), wordt niet gewaarborgd dat de rechten van het Handvest en de arbeidstijdenrichtlijn kunnen worden afgedwongen. Een dergelijke regeling is dan ook strijdig met het Europese recht. Het Hof van Justitie oordeelt dat lidstaten aan werkgevers de verplichting moeten opleggen om een objectief, betrouwbaar en toegankelijk systeem op te zetten om de dagelijkse werktijd van hun werknemers te registreren, om zo de rechten opgenomen in het Handvest en de arbeidstijdenrichtlijn te waarborgen.
Nederland
De Nederlandse Arbeidstijdenwet schrijft voor dat de werkgever een deugdelijke registratie moet voeren van de arbeids- en rusttijden van werknemers (artikel 4:3 Arbeidstijdenwet). Op basis van deze regelgeving moet een werkgever in ieder geval de begin- en eindtijd van de werktijd van een werknemer registreren, en ook de tussenliggende pauzes. Ook ziekte- en vakantie-uren moeten worden geregistreerd (artikel 5:2 Arbeidstijdenwet). Het niet naleven van de registratieverplichting is een overtreding (artikel 10:1 Arbeidstijdenwet) en kan worden gesanctioneerd met een boete van ten hoogste de vijfde categorie zoals bepaald in het Wetboek van Strafrecht, momenteel EUR 83.000 (artikel 10:7 Arbeidstijdenwet).
Het is in Nederland dus wel al verplicht een registratie te voeren, maar de vraag is of dit voldoende is in het kader van de uitspraak van het Hof van Justitie. Er wordt namelijk niet uitgewerkt waaraan het registratiesysteem precies moet voldoen, dit wordt (in beginsel) aan de werkgever zelf overgelaten. Het zal dus afwachten zijn of de huidige Nederlandse wetgeving voldoet aan de door het Hof van Justitie gestelde eisen. Een werkgever die momenteel helemaal geen urenregistratie bijhoudt, loopt echter het risico dat een vordering van een werknemer in verband met overuren of overtreding van de regelgeving met betrekking tot arbeidstijden en pauze- en rusttijden wordt toegewezen indien de werkgever geen urenregistratie kan overleggen. Het is die werkgevers dan ook aan te raden om snel een deugdelijk urenregistratiesysteem op te zetten.
Heeft u vragen over de arbeidstijdenregistratie? Neem gerust contact met ons op.