Negen voormalig castleden van de musical Sky van wie de arbeidsovereenkomst voortijdig eindigde, zijn bij arrest van 24 januari 2017 door het Gerechtshof Amsterdam in het gelijk gesteld. De castleden dienden een loonvordering in nadat de musicalproductie, en daarmee hun arbeidsovereenkomst, voortijdig stopte.
Arbeidsovereenkomst met projectclausule
Tussen de castleden en de producent van de musical Sky is op 25 januari 2016 een arbeidsovereenkomst tot stand gekomen voor bepaalde tijd. Een werknemer is de overeenkomst aangegaan tot 1 oktober 2016, de andere acht castleden zijn de overeenkomst aangegaan tot 30 januari 2017. In de overeenkomsten was voorts een projectclausule opgenomen. De projectclausule hield kortgezegd in dat de arbeidsovereenkomst werd aangegaan voor de duur van de musicalproductie en dat de overeenkomst ook eerder dan voornoemde einddata kon eindigen indien en zodra de musical zou stoppen. Wanneer de laatste voorstelling plaats zou vinden is afhankelijk van diverse externe factoren, aldus de bepaling in de arbeidsovereenkomst.
Na tegenvallende bezoekersaantallen en vanwege financiële redenen heeft Sky op 31 mei 2016 de castleden per e-mail bericht dat de musical, en daarmee de arbeidsovereenkomsten, op 30 juni 2016 zouden eindigen. De geplande voorstellingen na deze datum werden geannuleerd.
Procedure bij de kantonrechter
Naar aanleiding van de e-mail van 31 mei 2016 hebben de negen castleden bij dagvaarding in kort geding doorbetaling van hun loon gevorderd tot en met de laatste dag van de arbeidsovereenkomst. Zij stelden daartoe dat geen sprake is van een objectief bepaalbare, zuivere projectclausule, die de overeenkomst rechtsgeldig doet eindigen zonder dat enige opzegging is vereist.
Sky verzoekt de vorderingen af te wijzen en stelt dat de projectclausule is aan te merken als een projectbepaling in de zin van artikel 7:667, lid 1, van het Burgerlijk Wetboek, welke zeer gebruikelijk is in de theaterbranche. Volgens Sky is het einde van de arbeidsovereenkomst objectief bepaalbaar en niet van de wil van Sky afhankelijk. Het project is voldoende duidelijk omschreven, te weten de musical Sky. Het einde van de musical Sky is daarnaast voldoende duidelijk; er worden immers voorstellingen gegeven of er worden geen voorstellingen gegeven, aldus Sky.
De kantonrechter stond in dit kort geding voor de vraag of de projectclausule uit de arbeidsovereenkomsten tussen Sky en de castleden redelijkerwijs is te verenigen met het ontslagstelsel en of Sky deze bepaling rechtsgeldig heeft kunnen inroepen. In het vonnis van 13 juli 2016 (ECLI:NL:RBAMS:2016:4369) oordeelt de rechter dat gelet op alle feiten en omstandigheden Sky rechtsgeldig een beroep heeft kunnen doen op de projectclausule en dat deze niet in strijd is met de strekking van de regels omtrent het beëindigen van een arbeidsovereenkomst. Sky heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat de productie is gestopt wegens financiële redenen en dat zij geen andere mogelijkheden had dan de clausule in te roepen. Bovendien is het project voldoende duidelijk omschreven en is de einddatum objectief bepaalbaar. Namelijk het moment waarop de laatste voorstelling van de musical is opgevoerd op 30 juni 2016. De kort geding rechter wijst de vorderingen van de castleden dan ook af.
Procedure bij het Gerechtshof
Tegen het kort geding vonnis hebben de castleden hoger beroep ingesteld. In het arrest van 24 januari 2017 (ECLI:NL:GHAMS:2017:163) heeft het Gerechtshof Amsterdam geoordeeld dat de gebruikte projectclausule in de omstandigheden van dit geval niet past in het gesloten stelsel van het ontslagrecht.
De formulering van de projectclausule zou onvoldoende duidelijk maken dat deze slechts in werking zou treden indien het stoppen van de musical de laatst mogelijke en enig denkbare optie is. De ruime interpretatievrijheid die met deze formulering toekomt aan Sky past niet in het huidige ontslagstelsel dat immers een toets door UWV of de rechter van een ontslaggrond tot uitgangspunt heeft, aldus het Hof.
Tijdens de mondelinge behandeling bij het Gerechtshof heeft Sky erkend diverse opties te hebben overwogen alvorens te besluiten de musical te stoppen. Het bestaan van deze keuzemogelijkheden om de projectclausule wel of niet in vervulling te laten gaan, verdraagt zich niet met het ontslagrecht. Door het inroepen van de clausule wordt naar het oordeel van het Hof de preventieve ontslagtoets overgeslagen, hetgeen zich niet verdraagt met de bedrijfseconomische reden van het inroepen van de clausule. Een dergelijke keuze dient immers te worden getoetst door het UWV.
Het Hof overweegt dat de situatie van Sky in feite niet anders was dan die van een onderneming die op grond van feiten en omstandigheden om bedrijfseconomische redenen haar personeelsbestand wil reduceren. Het tempo en de mate van reductie zijn daarbij door Sky bepaald en niet enkel afhankelijk geweest van externe factoren. Het Hof neemt in dit oordeel mee dat de castleden vooraf niet wisten op basis van welke externe factoren de musicalproductie zou stoppen.
De kantonrechter heeft dan ook in zijn oordeel miskent dat inwerkingtreding van de projectclausule een keuzemogelijkheid voor de werkgever dient uit te sluiten, alsmede dat voor opzegging wegens bedrijfseconomische redenen toestemming van UWV is vereist. Het Hof oordeelt dan ook dat de projectclausule onder deze omstandigheden niet past in het gesloten systeem van het ontslagstelsel en om deze reden niet toelaatbaar is. Het Gerechtshof is er voor het verdere verloop vanuit gegaan dat de arbeidsovereenkomsten door het inroepen van de projectclausule niet zijn geëindigd. De loonvorderingen van de castleden worden door het Hof toegewezen; Sky dient de lonen van de castleden door te betalen tot het einde van de arbeidsovereenkomsten. Het verzoek van Sky om de vorderingen te matigen wordt daarentegen afgewezen.
Afronding
Het arrest van het Gerechtshof Amsterdam heeft voor de gehele theaterbranche duidelijkheid gegeven over de rechtmatigheid van dergelijke projectclausules. Zolang door de producenten wordt gekozen voor een ruime interpretatievrijheid zal een projectclausule in strijd zijn met het gesloten stelsel van het ontslagrecht, dat immers de preventieve toetsing (door UWV of rechter) van een ontslaggrond tot uitgangspunt heeft.
AVC Advocaten, Ilse Roseboom.
Heeft u nog vragen over het ontslagstelsel? Onze arbeidsrecht advocaten en juristen staan u graag te woord.