Een nieuw abonnement met telefoon afsluiten? Let op, een BKR-registratie ligt op de loer!

Iedereen die vanaf 1 mei 2017 een nieuw telefoonabonnement afsluit met een telefoon op afbetaling met een verkoopwaarde van meer dan € 250, kan rekenen op een positieve registratie bij het Bureau Krediet Registratie (hierna: BKR). Dit is het gevolg van een arrest van de Hoge Raad van 13 juni 2014 (ECLI:NL:HR:2014:1385). Wat oordeelde de Hoge Raad al in 2014 en wat zijn de gevolgen van dit arrest voor het afsluiten van een nieuw abonnement? Lees het hieronder.

Telefoonabonnement met ‘gratis’ telefoon aangemerkt als koop op afbetaling

In het arrest van de Hoge Raad van 13 juni 2014 speelde de volgende feiten en omstandigheden een rol. Een consument heeft in december 2010 twee telefoonabonnementen afgesloten. Bij het aangaan van de abonnementen ontving de consument twee mobiele telefoons met een verkoopwaarde van € 475,- per stuk. De consument heeft de facturen ter zake van beide abonnementen gedeeltelijk onbetaald gelaten. De telecomaanbieder heeft haar vordering op de consument overgedragen aan een incassokantoor, die op zijn beurt een procedure bij de kantonrechter heeft aangespannen.

In deze procedure speelde tussen partijen de vraag of de onderhavige telefoonabonnementen zijn aan te merken als een krediettransactie in de zin van de Wet op het consumentenkrediet zoals deze gold tot 25 mei 2011 (hierna: Wck), dan wel of de abonnementen zijn te kwalificeren als het voormalig koop op afbetaling in de zin van artikel 7A:1576 e.v. van het Burgerlijk Wetboek oud (hierna: BW). De kantonrechter heeft deze vraag als prejudiciële vraag voorgelegd aan de Hoge Raad. Tevens heeft de kantonrechter gevraagd of het abonnement aan te merken is als een kredietovereenkomst in de zin van artikel 7:57, eerste lid, aanhef en onder c, van het BW zoals deze van toepassing is vanaf 25 mei 2011. Terzijde zij opgemerkt dat de wettelijke regeling met betrekking tot koop op afbetaling per 1 januari 2017 opgenomen is in artikel 7:84 e.v. van het BW.

Uit de wettelijke regelingen van krediettransactie, koop op afbetaling en kredietovereenkomst is af te leiden dat het telkens dient te gaan om het verstrekken van een krediet of product aan de consument dat in maandelijkse termijnen wordt afbetaald.

De vraag van de kantonrechter ziet vooral op overeenkomsten gesloten tussen een consument en een professionele telecomaanbieder, waarbij een telefoonabonnement is afgesloten voor langer dan drie maanden en waarbij, gekoppeld aan het abonnement, een ‘gratis’ telefoon wordt geleverd, welke eigendom van de consument wordt of kan worden. Onder ‘gratis’ wordt hier verstaan “zonder dat daarvoor een bepaald bedrag als vergoeding tot uitdrukking is gebracht.

De Hoge Raad overweegt dat, omdat een mobiele telefoon een aanzienlijke waarde vertegenwoordigt, een consument overgaat tot het afsluiten van een telefoonabonnement inclusief toestel met het oogmerk om het toestel (uiteindelijk) in eigendom verkrijgen. Gelet op de waarde van de telefoon, mag de consument echter niet zonder meer verwachten dat hij deze geheel kosteloos verkrijgt, maar dient de consument er volgens de Hoge Raad rekening mee te houden dat in de overeengekomen maandelijkse betalingen een vergoeding (lees: de afbetaling) voor de mobiele telefoon is verwerkt. Omgekeerd geldt daarnaast dat voor een telecomaanbieder de gemaakte inkoopkosten voor de mobiele telefoon in het algemeen terug moeten worden verdiend door middel van de door de consument te betalen maandelijkse abonnementskosten.

Al met al komt de Hoge Raad dan ook tot de conclusie dat de overeengekomen maandelijkse abonnementskosten doorgaans niet alleen betrekking hebben op de afname van de telecomdiensten, maar mede strekken tot afbetaling van de koopprijs van de mobiele telefoon. Een telefoonabonnement inclusief mobiele telefoon is dus een koop op afbetaling en tevens aan te merken als een krediettransactie, dan wel kredietovereenkomst. Dit is slechts anders indien de telecomaanbieder aannemelijk maakt dat de abonnementskosten niet strekken tot afbetaling van de koopprijs van de mobiele telefoon. Het arrest heeft daarnaast tot gevolg dat de Wet op het financieel toezicht (hierna: Wft) van toepassing is op een dergelijke overeenkomst.

Onderwerp in politiek debat

Het arrest van de Hoge Raad van 13 juni 2014 heeft in de praktijk veel los gemaakt en is veelvuldig besproken. Ook tijdens het afgelopen vergaderjaar van de Tweede Kamer is het arrest onderwerp geweest bij de behandeling van de Wijzigingswet financiële markten 2016. Met een motie van de VVD is getracht voor de telecomsector een vrijstellingsregeling van de Wft te bewerkstelligen. Daarvoor moest de sector alleen wel een gedragscode vaststellen (Kamerstukken II, 2015-2016, 34 198, nr. 16). Op 13 april 2016 werd duidelijk dat een gedragscode niet tot stand is gekomen (Kamerstukken II, 2015-2016, 34 198, nr. 17). Dit heeft tot gevolg dat de regels van de Wft van toepassing blijven en dat de Autoriteit Financiële Markten (hierna: AFM) toezicht dient te houden op naleving van deze regels.

Gevolgen voor de consument

Als gevolg van het voorgaande heeft de telecomsector hun verkooppraktijk moeten aanpassen. Zo hebben telecomaanbieders vanaf 1 januari 2017 hun informatieverschaffing en reclame-uitingen gewijzigd. Alle reclame-uitingen moeten voortaan een kredietwaarschuwing bevatten (de wel bekende ‘geld lenen kost geld’-waarschuwing) en moeten de maandelijkse abonnementskosten en de kosten van de lening voor de mobiele telefoon duidelijk worden uitgesplitst. Voor de consument is het daarmee duidelijk hoeveel hij voor zijn mobiele telefoon leent. Zo kan de consument de totale kosten van de telefoon inclusief lening ook beter vergelijken met de prijs van een mobiele telefoon wanneer deze in zijn geheel wordt betaald.

Daarnaast betekent het voorgaande dat per 1 mei 2017 telecomaanbieders een nieuw telefoonabonnement inclusief mobiele telefoon met een verkoopwaarde van € 250 of meer dienen te toetsen aan de inkomensgegevens van de consument en dat het krediet zal worden geregistreerd bij het BKR. De registratie en toetsing bij het BKR worden gebruikt om de consument te beschermen en te voorkomen dat een consument overgekrediteerd raakt en in de betalingsproblemen komt. Het betekent ook dat een consument afgewezen kan worden voor het afsluiten van een nieuw abonnement wanneer uit de toetsing blijkt dat dit gezien zijn financiële situatie niet verantwoord is. Daarnaast heeft het voorgaande tot gevolg dat door de registratie van het telefoonabonnement bij het BKR een consument minder geld zal kunnen lenen voor bijvoorbeeld de aanschaf van een woning.

Een BKR-registratie kan slechts worden voorkomen indien de consument een telefoonabonnement afsluit en de nieuwe telefoon in één keer afbetaald of een los toestel aanschaft. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat de waarde van de telefoon tot € 250,- in één keer wordt betaald en de resterende € 250,- in termijnen.

Afronding

Het behoeft geen toelichting dat de meeste smartphones de € 250,- overschrijden waardoor mogelijk een stortvloed aan BKR-registraties zal ontstaan. Of worden de regels niet zo streng nageleefd? Het is aan de AFM om daar toezicht op te houden en handhavend op te treden wanneer de regels worden overtreden. Voor de consument geldt, denk eerst goed na voor dat je een nieuw telefoonabonnement afsluit met een telefoon op afbetaling. Zeker wanneer je van plan bent binnenkort een hypotheek af te sluiten. Het abonnement kan immers tot gevolg hebben dat er minder geld geleend kan worden.

AVC Advocaten, mr. Ilse Roseboom.
Meer weten? Neem gerust contact op.